Biznes ciągle buduje struktury hierarchiczne. Właściciele przedsiębiorstw zatrudniają menedżerów, którzy ponoszą bezpośrednią odpowiedzialność za wyniki i są gotowi ich sowicie wynagradzać. Jeżeli więc zostałeś awansowany na wyższe stanowisko kierownicze, jest to jedna z dobrych dróg budowania kariery zawodowej.
Otoczenie biznesowe Twojej Firmy czy Twojego Zespołu jednak nieustannie się zmienia i trzeba ciągle dopasowywać metody pracy, strategie i taktyki do aktualnej sytuacji. Warto zatem przyjrzeć się obecnym trendom i rozwijać nowe umiejętności menedżerskie i przywódcze.
Zmiany na rynku pracy
Obecnie w Polsce spada stopa bezrobocia, a wręcz obserwujemy deficyt specjalistów w wielu dziedzinach. Pozyskanie dobrych pracowników oraz ich utrzymanie jest coraz większym wyzwaniem. Często obserwuję, jak błędy menedżerskie wpływają niestety na zwiększoną rotację pracowników, którzy mają do dyspozycji wiele innych opcji zatrudnienia. Niedawno rozmawiałem z kolegą, który prowadzi firmę rekrutacyjną i zajmuje się pozyskiwaniem specjalistów IT, głównie programistów. Potwierdził, że już teraz obserwuje u młodych inżynierów tendencję do ciągłego poszukiwania nowych wyzwań, które dadzą im satysfakcję zawodową i odpowiednią gratyfikację. Od projektu do projektu… u różnych pracodawców.
Spójrzmy na to jeszcze szerzej.
Ostatnio zapoznałem się z kilkoma publikacjami na temat przyszłości rynku pracy, a w szczególności o tym, jakie formy zatrudnienia będą preferowane.
Dominują dwa poglądy:
1. Specjaliści nie będą podejmować stałej pracy, lecz zawierać kontrakty terminowe na konkretne projekty i przedsięwzięcia, w których kluczowe będą ich kwalifikacje i kompetencje (np. w publikacji IBM „A new way of work: Futurist Insights to 2025 and beyond”);
2. Podczas studiów ludzie będą koncentrować się raczej na rozwoju uniwersalnych kompetencjibiznesowych niż na dogłębnej nauce konkretnego zawodu (np. w artykule Aliny Dizik z BBC Capital „The next generation of jobs won’t be made up of professions”).
Obie koncepcje są spójne ze sobą i mogą być dwoma uzupełniającymi się elementami wizji przyszłości.
Wirtualizacja zespołów
Mamy do czynienia z upowszechnieniem się modelu pracy wirtualnej. Rozwój nowoczesnych technologii komunikacyjnych pozwala efektywnie pracować zespołom, które są rozproszone, a zatem podjęcie się nowego wyzwania przez specjalistę nie musi się wiązać z trudnościami relokacji. Powoływanie zespołów rozproszonych daje wiele korzyści: zmniejszenie kosztów związanych z organizacją biura, dostęp do specjalistów, którzy nie mogą być relokowani, możliwość funkcjonowania blisko klientów. Są jednak również zagrożenia: problemy komunikacyjne, trudności z monitorowaniem pracy oraz oceną kompetencji i zaangażowania.
Zmienność w otoczeniu biznesowym
W XXI wieku biznes i technologie zmieniają się bardzo dynamicznie, a w ślad za nimi podążają konieczne zmiany w naszych organizacjach. Wdrażanie zmian w organizacjach sprawia więcej kłopotu niż wynikałoby to
z chłodnej analizy biznesowej. William Bridges w swojej książce Managing transitions odróżnia „zmianę” od „transformacji”. Zmiana ma charakter biznesowy – wprowadza nowe rozwiązania organizacyjne, które mają zapewnić realizację celów biznesowych. Zmiana może być, pozornie, wprowadzona szybko, poprzez zadekretowanie nowych zasad funkcjonowania lub nowego modelu biznesowego. Transformacja natomiast opisuje ludzką, psychologiczną stronę zmiany i jest ona procesem wolniejszym, adaptacyjnym. Podczas wdrażania zmiany można w większym lub mniejszym stopniu brać pod uwagę fakt, że wywołuje ona ludzką reakcję. I to jest właśnie kolejne wyzwanie dla współczesnych menedżerów: przekonać i zaangażować ludzi do kreowania i wdrażania koniecznych zmian.
Ponadto, trudno w procesie kształcenia przewidzieć, jakie profesje przetrwają (= nie zostaną zastąpione przez robotyzację, automatyzację i informatyzację), a jeszcze trudniej prognozować, jakie nowe się pojawią. Uniwersalne kompetencje (głównie miękkie, komunikacyjne) z pewnością będą dalej potrzebne. Będziemy potrzebować raczej umiejętności szybkiego uczenia się i elastycznego dostosowywania do zmieniającego się otoczenia.
Jak się w tym odnaleźć i stać się efektywnym liderem?
Jeżeli jesteś nowo przyjętym menedżerem, to na początku należy przeprowadzić analizę sytuacji w dwóch aspektach:
efektywności) w kontekście celów, za które będziesz odpowiadał. Niektóre z tych informacji znałeś już wcześniej, pozwoliły one upewnić się, że chcesz i potrafisz sprostać wyzwaniom. Wiele z kluczowych danych będzie dostępnych dopiero teraz, ze względu na ich poufny charakter. Masz teraz czas na dokładną analizę, bo za kilka tygodni wpadniesz w intensywny tryb zarządzania operacyjnego (niektórzy nazywają to "bieżączką") i utracisz perspektywę spojrzenia z "lotu ptaka".
indywidualnie z każdym z bezpośrednich podwładnych, zapytaj o ich rolę, cele i wyzwania oraz nadzieje i oczekiwania związane z nową sytuacją. Mogą pojawić się z ich strony pierwsze pomysły i sugestie dotyczące koniecznych zmian. Nie musisz jeszcze zajmować stanowiska i podejmować decyzji - pytaj, słuchaj i notuj. Oprócz zebrania informacji, będziesz miał wstępne rozeznanie z kim przyjdzie Ci pracować: jaki jest potencjał zespołu, postawy i kultura organizacyjna.
Jeżeli natomiast jesteś już szefem tego zespołu od jakiegoś czasu, może warto się na chwilę zatrzymać i zastanowić nad „nowym początkiem”?
W dłuższej perspektywie Twojej roli lidera potrzebne będą konkretne kompetencje menedżerskie oraz wykształcenie własnego stylu przywództwa.
Podstawowe umiejętności obejmują: organizację pracy zespołu, rekrutację i selekcję pracowników, skuteczną komunikację, motywowanie, udzielanie konstruktywnej informacji zwrotnej, ocenę efektywności pracowników, działania na rzecz rozwoju pracowników. Ten zestaw kompetencji to już „klasyka” w zarządzaniu, ale należy je adaptować do nowych kontekstów, o których wcześniej napisałem. Pojawiają się również dodatkowo nowe, potrzebne współczesnemu kierownikowi, kompetencje: budowanie mostów pomiędzy różnymi kulturami pracy, budowanie zaufania na odległość, badanie potencjału pracowników (w tym zdolności do uczenia się), kreatywne rozwiązywanie problemów, przeprowadzanie transformacji, zwinne metodyki prowadzenia projektów i wiele innych. Kompetencje menedżerskie to fundament, na którym można budować własny styl przywództwa.
Na temat przywództwa napisano ostatnio dziesiątki nowych wartościowych książek, w których badacze i konsultanci starają się określić pożądane cechy i kompetencje skutecznych i szanowanych liderów w biznesie. Generalnie przeważa pogląd, że prawdziwy przywódca to taka osoba, która inspiruje innych do tego, aby się więcej uczyli, rozwijali i przyjmowali odpowiedzialność za własne działania i ich rezultaty. Przy takim rozumieniu przywództwa, z jednej strony mamy lidera, która pozostawia współpracownikom dużą swobodę działania na rzecz wspólnego celu, a z drugiej strony zespół, który potrafi i chce z tych możliwości korzystać.
Coraz bardziej istotne staje się też jasne definiowanie wartości, którym kieruje się zespół i cała organizacja. Zaangażowany, odpowiedzialny i kierujący się wspólnymi wartościami zespół będzie dojrzewał do samoorganizacji, którą opisuje Frederic Laloux w książce Reinventing Organisations, posługując się pojęciem „turkusowej” organizacji. Podejście wyrażające troskę o rozwój kompetencji i odpowiedzialności pracownika to jednocześnie najbardziej skuteczny sposób motywowania i utrzymania członków zespołu. A zatem, warto opisywać przywódcę jako osobę, która dostrzega potencjał zespołu i szanse w obszarach jego działania. Nie stoi „na czele”, ale dyskretnie wspomaga – i tylko w wyjątkowych sytuacjach podejmuje interwencje, zwane aktami przywództwa.
Jak sprostać tym wyzwaniom?
Możesz zapoznać się z literaturą dotyczącą roli liderów w XXI wieku - kilka książek zacytowałem w tym artykule. Korzystając z gościnności portalu szkolenia.com zachęcam również do skorzystania z profesjonalnych szkoleń, które, dzięki atrakcyjnej i interaktywnej formie, pozwolą szybciej dopasować i wdrożyć adekwatne metody pracy do Twojej roli w organizacji.
Autor: Wojciech Zezula
Korzystając z gościnności portalu szkolenia.com zachęcam również do skorzystania z profesjonalnych szkoleń, które, dzięki atrakcyjnej i interaktywnej formie, pozwolą szybciej dopasować i wdrożyć adekwatne metody pracy do Twojej roli w organizacji.