Obecnie opracowywany jest projekt ustawy o emeryturach pomostowych. Rząd skierował projekt do konsultacji społecznych.
Osoby, które przez określony czas wykonywały pracę uciążliwą albo szkodliwa dla zdrowia, mogą przejść na emeryturę przed osiągnięciem 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przygotowało nowy wykaz prac w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze. Emerytury pomostowe przeznaczone są dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które były zatrudnione w szczególnych warunkach, a które nie nabędą wcześniejszych praw emerytalnych na opisanych w niniejszym artykule zasadach. Warunki nabywania prawa do emerytury osób, które wykonywały prace w szczególnych warunkach, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z pózn. zm.). Załączniki do rozporządzenia (wykaz A i wykaz B) zawierają w poszczególnych działach nazwy stanowisk, na których wykonywana praca może być uznana za prace w szczególnych warunkach. Ponadto właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralnych związków spółdzielczych w porozumieniu z ministrem pracy i polityki społecznej w wydanych zarządzeniach określili stanowiska pracy, na których w podległych i nadzorowanych zakładach pracy są wykonywane prace w szczególnych warunkach.
Stosunek pracy
Należy podkreślić, ze emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach może być przyznana niezależnie od tego, czy uprawniony spełniający wymagane warunki, wniosek o emeryturę składa wykonując pracę w szczególnych warunkach, czy ubezpieczenie z tytułu wykonywania takiej pracy było ostatnim, jakiemu podlegał przed zgłoszeniem wniosku. Istotne jest to, by praca wykonywana w szczególnych warunkach przez wymagana przepisami liczbę lat była wykonywana na podstawie stosunku pracy.
Prywatny pracodawca
Z prawa przejścia na emeryturę w obniżonym wieku, na warunkach określonych w wymienionym wyżej rozporządzeniu, mogą skorzystać również pracownicy wykonujący prace w szczególnych warunkach w prywatnych zakładach pracy, jeśli praca była lub jest wykonywana na stanowiskach wymienionych w tym rozporządzeniu.
Ważne!
Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne, lub otoczenia
Konieczna praca stała
Aby wykonywana praca była uznana za prace w szczególnych warunkach uzasadniająca przyznanie wcześniejszej emerytury, musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku pracy. Nie będzie zatem uznana za taka prace ta wykonywana w połowie wymiaru czasu pracy, w sytuacji, gdy w ciągu jednej dniówki roboczej oprócz wykonywania pracy w warunkach szkodliwych wykonywana jest jeszcze inna praca lub tez w pełnym wymiarze czasu pracy, lecz sporadycznie, np. przez kilka dni w miesiącu.
Powyższe nie oznacza jednak, ze wymagana przepisami liczba lat pracy w szczególnych warunkach musi być nieprzerwana. Okresy pracy w szczególnych warunkach podlegają bowiem zliczeniu na przestrzeni całego życia zawodowego. Trzeba jednak pamiętać, ze przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach nie uwzględnia się okresów urlopu bezpłatnego, wychowawczego, służby wojskowej, a także przypadających po 14 listopada 1991 r. okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie na podstawie kodeksu pracy, lub świadczenia na wypadek choroby, lub macierzyństwa (zasiłek chorobowy, opiekuńczy, macierzyński, świadczenie rehabilitacyjne).
Niższy wiek emerytalny
Ubezpieczeni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. będący pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach na stanowisku wymienionym w wykazie A (m.in. w energetyce na stanowisku przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych) mogą przejść na emeryturę w obniżonym wieku (kobieta - 55 lat, a mężczyzna - 60 lat), jeżeli posiadają łącznie okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
Osiągnięcie wieku emerytalnego
Od pracowników wykonujących prace wymienione w wykazie A nie wymaga się, aby niższy wiek był osiągnięty w czasie zatrudnienia lub w ciągu pięciu lat od jego ustania albo w czasie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Dotyczy to również pracowników wykonujących prace wymienione w dziale IV wykazu B (m.in. prace wykonywane bezpośrednio przy udostępnianiu i wydobywaniu węgla brunatnego na odkrywce). Jednak dla niektórych pracowników prawo do emerytury uzależnione jest od osiągnięcia niższego wieku emerytalnego w czasie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, bądź w czasie innej pracy, do której wykonywania skierowano pracownika ze względów zdrowotnych. Dotyczy to przykładowo pracowników, którzy w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów wykonywali prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale II wykazu B, m.in. na stanowisku sztauera, trymera.
Dla urodzonych po 1948 roku
Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r. mają prawo do emerytury w obniżonym wieku, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: l nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, a jeśli przystąpili, to wraz z wnioskiem o emeryturę złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, a ponadto l warunki do uzyskania emerytury spełnia nie później niż do 31 grudnia 2007 r. Zatem warunki takie jak: wiek, staż pracy, w tym odpowiednia liczba lat wykonywania prac w szczególnych warunkach muszą być spełnione do 31 grudnia 2007 r. Dla niektórych ubezpieczonych, urodzonych po 1948 roku, którzy do 31 grudnia 2007 r. nie osiągną wieku emerytalnego umożliwiającego wcześniejsze przejście na emeryturę, przewidziano szczególne rozwiązanie. Osobom tym będzie przysługiwała wcześniejsza emerytura, jeśli w dniu 1 stycznia 1999 r. posiadały: l okres zatrudnienia w szczególnych warunkach co najmniej 15 lat (w niektórych przypadkach 10 albo 20 lat) oraz l okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Od osób wymienionych wyżej wymagane jest spełnienie jeszcze następujących warunków — nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego oraz w przypadku pracowników — rozwiązanie stosunku pracy.
Autor: Mariusz Wolski
Podstawa prawna Art. 32, art. 46, art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z pózn. zm.).
Źródło: Gazeta Prawna.